Wyobraź sobie, że poranek nie należał do najłatwiejszych. Znowu spóźniony, pomiędzy przesiadką z autobusu na tramwaj, kupujesz kawę na wynos i biegniesz na przystanek. Kiedy okazuje się, że motorniczy miał tak samo zły początek dnia jak Ty i tramwaj się spóźnia, zaczynasz przyglądać się pozycjom na paragonie z kasy fiskalnej, który został wydany wraz z Twoim napojem. A tam oprócz kawy, widnieje jeszcze „kubek” oraz tajemnicza pozycja „SUP + VAT”.
Otóż w celu ograniczenia stosowania najbardziej zanieczyszczających środowisko produktów zawierających tworzywa sztuczne i podnoszenia świadomości ekologicznej populacji, władze Unii Europejskiej uchwaliły w 2019 roku dyrektywę SUP – DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.
Tym samym kraje członkowskie UE były zobowiązane do implementowania wytycznych dyrektywy „SUP” w rodzimych przepisach. Dzięki temu w Polsce powstała Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 887), która wprowadziła szereg zmian w Ustawie z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1903, obecnie Dz. U. 2023 poz. 877).
OPŁATA KONSUMENCKA
Poniżej wymieniono obowiązki z zakresu opłaty konsumenckiej ciążące na przedsiębiorcach prowadzących jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, jak również na przedsiębiorcach pakujących i oferujących – za pomocą urządzenia vendingowego, w tym umieszczonego także w miejscach innych niż jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne – napoje lub żywność w produktach jednorazowego użytku przez które rozumie się:
- kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
- pojemniki na żywność, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
a) przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
b) zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz
c) gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie
– w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.
Aktualizacja wpisu w BDO
Ww. przedsiębiorcy powinni zaktualizować wpisy w BDO (Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami) dotyczące swoje działalności w zakresie Działu II Tabeli 8. Przedsiębiorca prowadzący jednostkę handlu detalicznego, jednostkę handlu hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w której są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami lub napoje lub napoje lub żywność pakowane przez tego przedsiębiorcę w te produkty lub przedsiębiorca pakujący i oferujący napoje lub żywność w takich opakowaniach za pomocą urządzenia vendingowego.
Pobieranie opłaty SUP
Ponadto przedsiębiorcy obowiązani są do pobierania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego te produkty. Stawki opłaty reguluje Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami (Dz. U. 2023 poz. 2679):
- 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;
- 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność.
Przy czym maksymalna stawka opłaty za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem wynosi 1 zł.
Pobrane opłaty wnosi się na rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce jej pobierania do dnia 15 marca następującego roku kalendarzowego po którym opłata została pobrana.
Nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących poboru opłaty SUP sprawuje Inspekcja Handlowa na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 312).
W przypadku gdy przedsiębiorcy nie wniosą opłaty albo wniosą opłatę niższą niż powinni, marszałek województwa określi w drodze decyzji wysokość zaległości z tytułu tej opłaty, stosując stawkę opłaty z roku kalendarzowego, w którym dany przedsiębiorca był obowiązany do pobrania opłaty, a w przypadku niezastosowania się do ww. decyzji marszałek województwa nanieść może dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty. Termin uiszczenia tych zaległości wynosi zazwyczaj 14 dni od dnia, w którym decyzje staną się ostateczne.
Opakowania alternatywne
Przedsiębiorcy, którzy posiadają w swojej ofercie opakowania z tworzyw sztucznych, obowiązani są do zapewnienia dostępności opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne, w tym innych niż tworzywa sztuczne ulegające biodegradacji, lub dostępności opakowań wielokrotnego użytku.
Ewidencja opakowań
Przedsiębiorcy, o których mowa powyżej obowiązani są do prowadzenia, w postaci papierowej albo elektronicznej, ewidencji liczby nabytych i wydanych użytkownikom końcowym produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę oddzielnie dla każdej jednostki, którą posiada. Zebrane dane należy przechowywać przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego informacje dotyczą.
Sprawozdania w BDO
Na wyżej wymienionych przedsiębiorcach ciąży również obowiązek składania w systemie BDO do 15 marca każdego roku sprawozdań z zebranych w ewidencji danych na zasadach, które szczegółowo określa Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21).
Opłata roczna BDO
Obowiązek uiszczania opłaty rocznej w systemie BDO ciąży na wielu przedsiębiorcach, m.in. na tych wprowadzających na rynek polski produkty w opakowaniach. Od 1 stycznia 2025 roku wynosi ona 200zł dla mikroprzedsiębiorców oraz 800zł dla pozostałych przedsiębiorców. Przelew należy wykonać na konto urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania do 28 lutego każdego roku (Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 18 grudnia 2024 r. w sprawie wysokości stawek opłaty rejestrowej oraz opłaty roczne – Dz. U. 2024 poz. 1901).
OPŁATA PRODUCENCKA
Dyrektywa „SUP” nakłada również nowe obowiązki ciążące na przedsiębiorcach wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych takich jak:
- pojemniki na żywność, tj. pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:
- przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
- zazwyczaj bezpośrednio spożywana bezpośrednio z pojemnika,
- gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie
– w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność;
- paczki i owijki wykonane z elastycznych materiałów zawierające żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki;
- pojemniki na napoje o pojemności do trzech litrów, tj. pojemniki stosowane do przechowywania napojów, takie jak butelki na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, oraz wielomateriałowe opakowania na napoje, w tym ich zakrętki i wieczka, z wyłączeniem szklanych lub metalowych pojemników na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych;
- kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka;
- lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego w rozumieniu art. 8 pkt 15a lit. a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2013 poz. 888).
Aktualizacja wpisu w BDO
Ww. przedsiębiorcy powinni zaktualizować wpisy w BDO (Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami) dotyczące swoje działalności w zakresie Działu II Tabeli 6.
Opłata producencka
Ponadto ww. producenci zobowiązani są do samodzielnego obliczania opłaty producenckiej uzależnionej od masy wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym przez danego przedsiębiorcę wymienionych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Stawka obecnie wynosi 0,1 zł za 1 kg, a kwota ta określona jest na podstawie Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023r. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (Dz. U. 2023 poz. 2686). Warto zaznaczyć również, że ustawodawca określił maksymalną stawkę opłaty, która wynosi 0,2 zł za 1 kg.
Obliczoną opłatę wnosi się na odrębny rachunek bankowy prowadzony przez marszałka województwa w terminie do dnia 15 marca roku następującego po roku kalendarzowym, którego ta opłata dotyczy.
W przypadku gdy przedsiębiorcy nie wniosą opłaty albo wniosą opłatę niższą niż powinni, marszałek województwa określi w drodze decyzji wysokość zaległości z tytułu tej opłaty, stosując stawkę opłaty z roku kalendarzowego, w którym dany przedsiębiorca był obowiązany do wniesienia tej opłaty, a w przypadku niezastosowania się do ww. decyzji marszałek województwa nanieść może dodatkową opłatę w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty. Termin uiszczenia tych zaległości wynosi zazwyczaj 14 dni od dnia, w którym decyzje staną się ostateczne.
Ewidencja
Przedsiębiorca wprowadzający do obrotu ww. produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji produktów wprowadzonych do obrotu w danym roku kalendarzowym w formie papierowej lub elektronicznej. Ewidencję należy przechowywać 5 lat.
Sprawozdania w BDO
Na wyżej wymienionych przedsiębiorcach ciąży również obowiązek składania w systemie BDO do 15 marca każdego roku sprawozdań z zebranych w ewidencji danych na zasadach, które szczegółowo określa Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21)
Opłata roczna BDO
Tutaj również obowiązuje opłata roczna w systemie BDO, która wynosi 200zł dla mikroprzedsiębiorców oraz 800zł dla pozostałych przedsiębiorców. Przelew należy wykonać na konto urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania do 28 lutego każdego roku.
Publiczne kampanie edukacyjne
Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu lekkie torby na zakupy z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 50 mikrometrów (art. 8 pkt 15a lit. a ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi – Dz. U. 2013 poz. 888) zobowiązani są do finansowania publicznych kampanii edukacyjnych. Stawka wynosi 0,05 zł za 1 kg.
Opłatę na PKE wnosi się na oddzielny rachunek bankowy i uwzględnia w corocznym sprawozdaniu w BDO.
Stan prawny na dzień 19.03.2025
- Ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 887)
- Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. 2023 poz. 877)
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami (Dz. U. 2023 poz. 2679)
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013 poz. 21)
- Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 18 grudnia 2024 r. w sprawie wysokości stawek opłaty rejestrowej oraz opłaty roczne (Dz. U. 2024 poz. 1901)
- Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2013 poz. 888)
- Rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 9 grudnia 2023r. w sprawie stawek opłaty na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych (Dz. U. 2023 poz. 2686)
