Raport ESG – w drodze do zrównoważonego rozwoju

W ostatnim czasie zauważyć można trend zalewający wszystkie internetowe portale biznesowe – raportowanie ESG. Ale co to właściwie jest?

Raportowanie ESG

ESG (ang. Environmental, Social, Governance) odnosi się do działań firmy na rzecz ekologii, społecznej odpowiedzialności biznesu i ładu korporacyjnego. Tym samym raportowanie ESG można uznać za narzędzie podnoszące świadomość przedsiębiorstw przy jednoczesnym określaniu wpływu firm na środowisko naturalne, relacje z otoczeniem jak i konieczności zapewnienia transparentności w zarządzaniu. Główny celem oceny podmiotu pod kątem ESG jest opracowanie sposobu informowania rynku kapitałowego o wyniku badania dotyczącego ryzyk w zakresie wyżej wymienionych obszarów. 

Mimo obecnie pospolitego ruszenia w kuluarach biznesowych ESG nie jest nowym pojęciem. Genezę jego powstania można wyznaczyć już w latach 60. i 70. XX wieku. Z czasem wraz z rozwojem technologicznym i gospodarczym zaczęto skłaniać się ku zrównoważonemu rozwojowi, wprowadzając regulacje i restrykcje wpływające na funkcjonowanie przedsiębiorstw. 

W 2014 UE zatwierdziła Dyrektywę NFRD, a najnowszym obowiązującym obecnie aktem prawnym w Unii Europejskiej jest Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022r. w sprawie zmiany rozporządzenia UE nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, czyli Dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive) oraz współtowarzyszące Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, czyli Rozporządzenie ESRS (ang. European Sustainability Reporting Standards).

W związku z tym w polskim Dzienniku Ustaw pojawiła się Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2024 poz. 1863), która weszła w życie 1 stycznia 2025 roku. 

 Kiedy i kogo dotyczy raportowanie ESG? 

1. Faza 1. : za 2024 rok (raport w 2025) obowiązuje firmy objęte NFRD:
   1. suma bilansowa 25 mln EUR,
   2. przychody ze sprzedaży netto 50 mln EUR,
   3. średnia liczba pracowników w czasie roku finansowego – 500.
2. Faza 2. : za rok 2025 (raport w 2026):
   1. suma bilansowa 25 mln EUR,
   2. przychody ze sprzedaży netto 50 mln EUR,
   3. średnia liczba pracowników w czasie roku finansowego – 250.
3. Faza 3. : za rok 2026 (raport w 2027):
   1. suma bilansowa 5 mln EUR,
   2. przychody ze sprzedaży netto 10 mln EUR,
   3. średnia liczba pracowników w czasie roku finansowego – 50.

Wdrażanie raportu ESG w przedsiębiorstwie

Proces wdrażania raportu ESG w firmach można podzielić na etapy: 

1. Przeszkolenie kadry;
2. Opracowanie strategii ESG – planowanie rozwoju firmy w oparciu o 3 podstawowe fundamenty E, S i G (społeczeństwo, środowisko, ład korporacyjny);
3. Badanie istotności, czyli określenie priorytetów dla firmy, identyfikacja interesariuszy i wskaźników ESG;
4. Zebranie danych weryfikacja dostępności danych niefinansowych;
5. Wdrożenie strategii ESG i przygotowanie raportu;
6. Coroczne zbieranie danych i ich weryfikacja. 

Sprawozdawczość ESG

Sposób raportowania ESG ogólnie ujęty jest w dyrektywie CSRD, która wyróżnia dwie grupy standardów:

1. uniwersalne – informacje dotyczące jednostek ze wszystkich sektorów,
2. sektorowe – informacje uzależnione od sektora działalności. 

Dotychczas Komisja Europejska zatwierdziła tylko 12 obowiązkowych standardów ESRS, a standardy sektorowe powinny być zatwierdzone do 30 czerwca 2026r. w drodze aktu delegowanego. 

Raport ESG – Wskaźniki obowiązkowe

1. BP-1 Ogólna podstawa sporządzenia oświadczenia dotyczącego zrównoważonego rozwoju
2. BP-2 Ujawnienie informacji w odniesieniu do szczególnych okoliczności
3. GOV-1 Rola organów administrujących, zarządzających i nadzorczych
4. GOV-2 Informacje przekazywane organom administrującym, zarządzającym i nadzorczym jednostki oraz podejmowane przez nie kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem
5. GOV-3 Uwzględnianie wyników związanych ze zrównoważonym rozwojem w systemach zachęt
6. GOV-4 Oświadczenie dotyczące należytej staranności
7. GOV-5 Zarządzanie ryzykiem i kontrole wewnętrzne nad sprawozdawczością w zakresie zrównoważonego rozwoju
8. SBM-1 Strategia, model biznesowy i łańcuch wartości
9. SBM-2 Interesy i opinie zainteresowanych stron
10. SBM-3 Istotne oddziaływanie, ryzyko i możliwości oraz ich wzajemne związki ze strategią i modelem biznesowym
11. IRO-1 Opis procesów służących do identyfikacji i oceny istotnych oddziaływań, istotnego ryzyka i istotnych możliwości
12. IRO-2 Wymogi dotyczące ujawnienia informacji w ramach ESRS objęte oświadczeniem jednostki dotyczącym zrównoważonego rozwoju 

Raport Atestacja

Przedsiębiorstwa mają obowiązek poddania raportów atestacji, którą powinien przeprowadzić co najmniej jeden biegły rewident lub co najmniej jedna firma audytorska.

Kary za brak raportowania ESG

Brak raportowania ESG w przedsiębiorstwach niesie za sobą poważne konsekwencje finansowe i prawne. W Polsce grzywny wynosić mogą nawet 30 mln złotych, a w skrajnych przypadkach nawet ograniczenie wolności dla osób zarządzających firmą. 

Ale co z tym Omnibusem? 

26 lutego 2025r. Komisja Europejska przedstawiła pierwszy pakiet uproszczeń w obszarze raportowania dotyczącego zrównoważonego rozwoju, tzw. Omnibus. 

Zaproponowane zmiany miałyby obowiązywać w zakresie odroczenia terminów raportowania, co pozwoliłoby spółkom na lepsze przygotowanie się do nowych wymogów.:

• Faza 1. (firmy raportujące zgodnie z NFRD) – bez zmian
• Faza 2. (obecnie publikacja raportu w 2026 za rok 2025) – publikacja raportu w 2028 za rok 2027
• Faza 3. (obecnie publikacja raportu w 2027 za 2026) – publikacja raportu w 2029 za 2028

Warto jednak zauważyć, że ostatecznie przyjęte terminy będą uzależnione od terminów wdrożenia regulacji. 

Bardzo istotną jest propozycja Komisji w sprawie zmiany kryteriów wielkości dla spółek kwalifikujących się do raportowania, które zestawiono poniżej:

OBECNE WYMAGANIA	PROPONOWANA ZMIANA
Podmioty raportujące pod NFRD – firmy zatrudniające ponad 500 pracowników – obrót netto > 50 mln EUR lub – suma bilansowa > 25 mln EUR	– firmy zatrudniające ponad 1000 pracowników – obrót netto > 50 mln EUR lub – suma bilansowa > 25 mln EUR
Duże przedsiębiorstwa – firmy zatrudniające ponad 250 pracowników – obrót netto > 50 mln EUR lub – suma bilansowa > 25 mln EUR MŚP notowane na giełdzie – firmy zatrudniające poniżej 250 pracowników – obrót netto < 50 mln EUR lub – suma bilansowa < 25 mln EUR Wymagane raportowanie zgodnie z ESRS oraz terminami określonymi w CSRD.	Zniesienie obowiązku raportowania dla firm zatrudniających poniżej 1000 pracowników i mających obroty < 50 mln EUR lub sumę bilansową < 25 mln EUR. Firmy będą mogły stosować dobrowolny standard, który ma zostać przyjęty przez Komisję jako akt delegowany oparty na standardzie VSME (standard raportowania dla nienotowanych MŚP)
Liczba spółek objętych CSRD > 50 000	Liczba spółek objętych CSRD < 7 000

WAŻNE: Aby proponowane zmiany stały się wiążącymi muszą przejść przez proces legislacyjny. Oznacza to, że póki co raportowanie powinno odbywać się na obecnie obowiązujących zasadach.

Stan prawny na dzień 28.03.2025

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022r. w sprawie zmiany rozporządzenia UE nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju
2. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2023/2772 z dnia 31 lipca 2023r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju
3. Ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2024 poz. 1863)
4. Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL amending Directives 2006/43/EC, 2013/34/EU, (EU) 2022/2464 and (EU) 2024/1760 as regards certain corporate sustainability reporting and due diligence requirements