Pozwolenia zintegrowane od zawsze kojarzą się z dużymi instalacjami mogącymi powodować zanieczyszczenie środowiska. Przez lata podejście Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz podległych mu Marszałków Województw do kwestii problemu pozwoleń zintegrowanych dla instalacji gospodarujących odpadami było nie tylko jednoznaczne, ale także jednolite na terenie całego kraju. Sytuacja zmieniła się, kiedy Minister Klimatu i Środowiska wydał kontrowersyjną opinię zmieniającą ugruntowane wcześniej stanowiska poszczególnych Marszałków Województw. Opinia z lutego 2024 r. wprowadziła chaos w stanowiskach organów, dotyczących kwestii obowiązku posiadania pozwolenia zintegrowanego nie tylko dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji, ale również dla punktów zbierania odpadów, w tym skupów złomu. W niniejszym artykule podejmiemy próbę wyjaśnienia, na czym polegają ostatnie zmiany i zawirowania, czym jest pozwolenie zintegrowane i czy faktycznie przedsiębiorcy powinni się takiego pozwolenia obawiać.
Dla kogo pozwolenia zintegrowane
Pozwolenie zintegrowane jest jednym z dokumentów określających zasady korzystania ze środowiska dla niektórych przedsiębiorców. Rodzaje instalacji wymagających pozwolenia zintegrowanego określa załącznik do rozporządzenia Ministra Środowiska z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U. z 2014 r. poz. 1169). Załącznik tego rozporządzenia wskazuje wiele rodzajów działalności, natomiast ostatnie kontrowersje w świetle pozwoleń zintegrowanych dla stacji demontażu pojazdów budzą dwa zapisy:
- pkt 5 ppkt 1 lit. b: instalacje w gospodarce odpadami do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych o zdolności przetwarzania ponad 10 ton na dobę z wykorzystaniem obróbki fizyczno-chemicznej;
- do magazynowania odpadów niebezpiecznych, w oczekiwaniu na działania, o których mowa w pkt 1, 2 lit. b oraz w pkt 4 i 6, o całkowitej pojemności ponad 50 ton, z wyłączeniem wstępnego magazynowania odpadów przez ich wytwórcę w miejscu ich wytworzenia.
W zakresie pierwszego wymienionego punktu problemy rodzą się z samej interpretacji zapisów rozporządzenia i podejścia Marszałków Województw do tych zapisów. Przez lata bowiem interpretacja większości organów prowadziła do konsensusu, że stacje demontażu pojazdów nie prowadzą obróbki fizyczno-chemicznej odpadów, prowadzą natomiast obróbkę mechaniczną, co zgodne jest także z informacjami wprowadzanymi przez przedsiębiorców do systemu BDO. Ponadto, wątpliwości rodzą się także z tego, czy zapis „obróbka fizyczno-chemiczna” winien być czytany łącznie, czy też rozdzielnie, to jest czy zakład prowadzący wyłącznie jedno z tych działań, tylko obróbkę chemiczną lub tylko obróbkę fizyczną, zobowiązany jest do posiadania pozwolenia zintegrowanego. Drugi przywołany punkt rozporządzenia budzi jeszcze większe kontrowersje, gdyż zgodnie z literalnym brzmieniem dotyczy wyłącznie instalacji, które prowadzą wcześniej omówioną obróbkę fizyczno-chemiczną (lub inne wymienione w rozporządzeniu rodzaje obróbki). Zgodnie z podejściem Ministerstwa natomiast, stacje demontażu pojazdów magazynują odpady niebezpieczne w oczekiwaniu na te działania, gdyż ostatecznie odpady przekazane zostaną do odbiorcy, u którego działania te będą miały faktycznie miejsce.
Problemy interpretacyjne
W świetle wydanej przez Ministra Klimatu i Środowiska opinii, czy też informacji, jak zarzeka się Ministerstwo, wspomnianej na wstępie, stacje demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji winny być klasyfikowane jako zakłady magazynujące ponad 50 ton odpadów niebezpiecznych w oczekiwaniu na m.in. obróbkę fizyczno-chemiczną, a zatem winny dysponować pozwoleniem zintegrowanym zgodnie z przywołanymi punktami załącznika do rozporządzenia w sprawie pozwoleń zintegrowanych. Sprawa ma się jeszcze gorzej ze skupami odpadów, gdyż stanowisko Ministerstwa jest jednoznaczne – każdy zakład mogący magazynować więcej niż 50 ton odpadów jednocześnie, zobligowany jest do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Zdaniem Ministerstwa przeważa fakt, iż magazynowanie odpadów prawie zawsze ma miejsce „w oczekiwaniu na działania, o których mowa w pkt 1, 2 lit. b oraz w pkt 4 i 6”, gdyż finalnie odpady trafią do miejsca obróbki np. fizyczno-chemicznej.
Wydana niefrasobliwie opinia Ministerstwa Klimatu i Środowiska z dnia 2 lutego 2024 r. wprowadziła gigantyczny chaos na terenie kraju, znacznie utrudniając życie przedsiębiorcom. Pismem tym, Ministerstwo doprowadziło przede wszystkim do sytuacji, w której przedsiębiorcy prowadzący stacje demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji o podobnej skali i zdolności przetwarzania, mogą mieć stawiane różne wymagania w zakresie konieczności posiadania pozwolenia sektorowego bądź zintegrowanego, w zależności od województwa, w którym prowadzą swoją działalność. Ponadto, opinia ta doprowadziła do sytuacji, w której organy wydające pozwolenia zintegrowane i pozwolenia sektorowe dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji – Marszałkowie Województw, dopuszczają się zmiany dotychczasowego podejścia do tej kwestii. Niestety zdarzają się aktualnie sytuacje, gdy przedsiębiorca prowadzący stację demontażu pojazdów w niezmienionej skali występuje do Urzędu Marszałkowskiego z wnioskiem o nowe pozwolenie sektorowe na wytwarzanie odpadów, z racji kończącego się okresu obowiązywania dotychczasowego, i otrzymuje pouczenie o konieczności ubiegania się o pozwolenie zintegrowane. Całkowicie wypacza to zasadę zaufania do organów władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania oraz jawnie narusza zasadę nie odstępowania organów administracji publicznej od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, które to zasady określa najważniejsza ustawa w polskiej administracji – Kodeks postępowania administracyjnego. Należy bowiem wyraźnie zaznaczyć, że zmianom nie uległy żadne przepisy prawa, polskie czy też europejskie, a rozporządzenie dotyczące pozwoleń zintegrowanych funkcjonuje w prawodawstwie w niezmienionym stanie od 2014 roku.
Zalety pozwoleń zintegrowanych
Pomimo wskazanych zawiłości i różności podejścia poszczególnych Marszałków Województw do kwestii konieczności posiadania pozwolenia zintegrowanego, mogą się okazać całkiem dobrym rozwiązaniem dla niektórych przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji. Naczelną zaletą tych pozwoleń w stosunku do pozwoleń sektorowych jest ich trwałość, gdyż są to decyzje wydawane na czas nieoznaczony. W praktyce oznacza to nie tylko brak konieczności ubiegania się cyklicznie o nowe pozwolenie, co czasami może się okazać problematyczne, ale przede wszystkim jest to stałość dla przedsiębiorcy. Rzecz jasna zakład dysponujący pozwoleniem zintegrowanym będzie zobligowany do jego zmiany, w przypadku zmiany przepisów lub wejścia w życie nowych obowiązków, jednakże historia pozwoleń zintegrowanych w naszym kraju pokazuje, że podejście organów w takich sytuacjach jest bardzo liberalne, a cofnięcie pozwolenia z powodu niedostosowania się do przepisów w określonym czasie jest niemalże niepraktykowane. Pozwolenie zintegrowane ma także ważną zaletę, gdyż łączy w sobie wszystkie pozwolenia sektorowe – pozwolenia na wytwarzanie odpadów, pozwolenia wodnoprawne oraz pozwolenia na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. W praktyce zatem przedsiębiorca wyzbywa się konieczności pamiętania o terminach obowiązywania poszczególnych pozwoleń i konieczności ubiegania się o nowe pozwolenia w różnych organach administracji.
Oczywiście posiadanie czy też ubieganie się o uzyskanie pozwolenia zintegrowanego nie jest pozbawione także kilku wad. Po pierwsze, pozwolenie zintegrowane jest droższe dla przedsiębiorcy w porównaniu do poszczególnych pozwoleń sektorowych. Już same opłaty administracyjne, w tym skarbowe, mogą wahać się w granicach kilku tysięcy złotych w zależności od skali i wielkości przedsiębiorstwa, nie wspominając o tym, że przedsiębiorca korzystający z usług profesjonalnej firmy konsultingowej będzie musiał liczyć się z większym kosztem przygotowania i obsługi wniosku o wydanie pozwolenia zintegrowanego. Ponadto, znaczna część pozwoleń zintegrowanych, w tym także pozwolenia zintegrowane dla stacji demontażu pojazdów, wiąże się z koniecznością przestrzegania tzw. BAT, czyli najlepszych dostępnych technik, które to mają obowiązek między innymi. spełniać wymagania określone w dokumentach referencyjnych BAT oraz konkluzjach BAT, opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. W praktyce, dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oznacza to przede wszystkim stworzenie i wdrożenie procedury zarządzania środowiskowego, określającej między innymi politykę zakładu w zakresie ochrony środowiska. Nie musi to być jednak aspekt koniecznie negatywny, zwłaszcza w aktualnie dynamicznie rozwijającej się polityce środowiskowej organizacji. Systemy zarządzania środowiskiem bowiem mogą nie tylko podnieść świadomość ekologiczną przedsiębiorstwa, ale także zbudować wizerunek przedsiębiorstwa jako odpowiedzialnego społecznie i działającego proekologicznie, mogą również wpłynąć na koszty prowadzenia działalności, poprzez zminimalizowanie zużycia energii, powstawania odpadów, ale także mogą pozytywnie wpłynąć na uzyskanie dofinansowania ze źródeł zewnętrznych.
Kto pomoże uzyskać pozwolenie zintegrowane
Reasumując, wobec obserwowanych aktualnie zawirowań w skali kraju wokół tematu pozwoleń zintegrowanych dla stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz skupów odpadów, w tym złomu, posiadanie pozwolenia zintegrowanego może w niedalekiej przyszłości stać się obowiązkiem każdego przedsiębiorcy, przetwarzającego więcej niż 10 Mg lub magazynującego więcej niż 50 Mg odpadów niebezpiecznych, warto już dzisiaj przemyśleć kierunek rozwoju przedsiębiorstwa i, być może, rozpocząć starania w kierunku uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Warto zauważyć, iż Ekolog Sp. z o.o. oferuje kompleksową obsługę przedsiębiorców potrzebujących pozwoleń zintegrowanych: od złożenia wniosku o wydanie decyzji środowiskowej, poprzez uzyskanie ostatecznego pozwolenia zintegrowanego, aż do stałej obsługi przedsiębiorców w zakresie zagadnień ochrony środowiska. Spółka ma ponad 20-letnie doświadczenie w branży ochrony środowiska, jest więc godna zaufania. W trakcie wieloletniej działalności spółka pozyskała wiele pozwoleń zintegrowanych dla rozmaitych branży działalności, w tym także dla stacji demontażu pojazdów.
